اطلاعیه معاونت فرهنگی در خصوص چرایی برگزاری آزمون تکمیلی روحانیون حج 99 به شیوه مصاحبه حضوری

بسمه تعالی

اطلاعيه برگزاري چرایی آزمون تكميلي كارگزاران فرهنگي حج تمتع 1399/1441 به شيوه مصاحبه حضوري

اهمیت رعایت دقیق مناسک حج بر کسی پوشیده نیست. نه تنها صحت اعمال بر آن متوقف است که حتی به فرموده امام راحل عظیم الشأن ^{)قدّس سرّه (} نیل به مراتب معنوی حج نیز در گرو مراعات مناسک است:

مراتب معنوی حج، که سرمایه حیات جاودانه است و انسان را به افق توحید و تنزیه نزدیک می‌نماید. حاصل نخواهد شد مگر انکه دستورات عبادی حج به طور صحیح و شایسته و مو به مو عمل شود.

از همین رو یکی از ادله ضرورت حضور روحانیون گرانقدر در کاروان‌ها آموزش، راهنمایی و نظارت بر انجام صحیح این مهم است و حجاج محترم نیز که دغدغه صحت اعمال خود را تنها با حضور عالمان برطرف شده می‌یابند همیشه بر بهره‌گیری از علما در زمینه مذکور تأکید و اصرار دارند. دشواری این مسئولیت تنها در همراهی مستمر با زائران و پیگیری دائم اعمال ایشان نهفته است. در ناحیه علمی هم از یک سو پیچیدگی‌های فراوان، کثرت مسائل و تنوع فروع حج بگونه‌ای است که امام معصوم (ع) 40 سال را برای استیفاء سؤال از احکام حج ناکافی می‌داند و از سوی دیگر تعدد مراجع عالیقدر تشیع ^{دامت بركاتهم} که مقلدان آنها در کاروان‌ها حضور دارند احاطه بر اختلاف فتوای ایشان را برای روحانیون کاروان‌ها، تکلیفی گریزناپذیر می‌سازد. از این رو در آزمون‌های تکمیلی پیش از اعزام، همواره مناسک جایگاهی خاص و حضوری مستمر داشته است و در جهت پاسخگویی به مسائل جدید و فروع پیچیده‌ای که حتی در مناسک به روشنی و تصریح حکمشان تبیین نشده، سالانه گروهی از اعضای دفاتر مراجع بزرگوار تقليد با حمایت بعثه مقام معظم رهبری تحت عنوان دفاتر مراجع در حج حضور پیدا می‌کنند و مشکل‌گشای روحانیون و حجاج می‌باشند. اعلان شماره تلفن‌ بعثه‌ها و اعضای هيأت استفتاء در بعثه مقام معظم رهبری نیز در راستای سرعت و تسهیل دسترسی و کاهش مراجعات حضوری صورت گرفته است. استخراج مسائل پرابتلاء و انتشار آنها در قالب کتابچه مناسک همراه و تولید عرضه نرم افزارهای گوشی همراه همه و همه با این هدف صورت گرفته است.

یکی از تفاوت‌های سؤالات مناسکی حجاج از سایر پرسش‌های اعتقادی فرهنگی ایشان آن است که پاسخگویی به مسائل مناسکی در بسیاري از مواقع، زمانی بسيار محدود دارد و باید بلافاصله در همان زمان و مکان پاسخ داده شود تا فرصت از دست نرود و موالات به هم نخورد و حال آنکه پاسخ پرسش سایر موضوعات دینی را می‌توان به فرصتی دیگر و مناسب‌تر موکول كرد و یا حتی زمانی برای مطالعه سؤال و یافتن پاسخ مناسب از سؤال کننده مهلت گرفت و یا اگر پاسخ ارائه شده، جامع و یا از دقت کافی برخوردار نبوده می‌توان در اولین نوبت بعدی به تصحیح و تکمیل پاسخ پرداخت و یا پرسشگر را به  متخصصان یا منابع آن حوزه خاص راهنمایی کرد؛ اما بسیاری از این امور در خصوص مسائل فقهی و مناسکی امکان پذیر نیست زیرا مهلت دریافت پاسخ محدود است و خطای در پاسخ، گاه می‌تواند حتی به بطلان کل حج بینجامد. از همین روست که روحانیون کاروان‌ها همواره خود را موظف می‌دانند که پیش از شروع مراسم مروری بر مناسک مبتلا به داشته و اطلاعات خود را در خصوص مسایل جدید بروزرسانی نمایند و مطالبی را که غبار فراموشی گرفته‌اند دوباره به یاد آوردند. متأسفانه تعطیلی عمره و فاصله طولانی بین نوبت‌های اعزام در کنار فروعات زیاد فرّار بودن مناسک بر دشواری کار افزوده است. اهتمام و وسواس روحانیون در پاسخ به سؤالات فقهی بسیاری از آنها را واداشته تا در بسیاری از مسائلی که روبرو می‌شوند به جای مراجعه و تعمق در مناسکی که در اختیار دارند به تماس با هيأت استفتاء متوسل شوند. کثرت بی حدّ تماس‌های تلفنی با هيأت و گزارش رابطان در موسم، خود گواه این آسیب است که روند فعلی بتدریج می‌تواند به کاهش تسلط بر مناسک و استحضار روحانیون بینجامد.

از سوی دیگر چون شیوه قبلی آزمون تکمیلی که بر آزمون غیر حضوری در بستر شبکه جهانی مبتنی بود با شرایط مطلوب میدانی منطبق نبود بنا شد در تجربه‌ای جدید به جای آزمون تکمیلی مناسک سال‌ جاری مصاحبه حضوری انجام پذیرد تا در شرایطی مشابه میدان عمل، واقع گردد و امکان ارزیابی دقیقتری را در اختیار تصمیم‌گیران قرار دهد. گرچه تردیدی نیست که فضلای توانمند که بر اساس احساس مسئولیت همواره خود را برای سؤالات زایران آماده کرده‌اند به آسانی از این مصاحبه موفق بیرون می‌آیند چون همه روحانیون در مراحل آزمون‌های مختلف آموزش دانش و توانایی خود را در این مسئله به اثبات رسانده‌اند و این مصاحبه تنها بر اساس سنجش میزان استحضار ایشان بر مسائل فقهی طراحی شده است و گرچه توان علمی ایشان محرز و قطعی است اما به روز بودن را باید بپذیریم که در طول زمان تغییر می‌کند و در فراز و فرود قرار می‌گیرد. خوشبختانه همه سروران براین باورند که تسلط فقهی روحانی کاروان خواسته زائر و به نوعی حق الناس و شرط لازم تصدی مسئولیت روحانی کاروان است و از همین رو بسیاری از فضلا و فرهیختگان از مصاحبه استقبال و حمایت کرده‌اند و در خصوص شیوه اجرای آن پیشنهادهایی داشته‌اند که حتما در دستورالعمل اجرایی مورد ملاحظه قرار خواهد گرفت و در پایان مصاحبه‌ها حتما برنامه‌ریزان به ارزیابی دقیق شیوه انجام شده خواهند پرداخت تا از میزان دستیابی به اهداف ادعا شده و از دقت روش فعلی در واقع‌نمایی مطمئن شوند و خطاها را تصحیح و نقاط قوت را تثبیت نمایند.

با توجه به ابلاغ دستور العمل برگزاري مصاحبه كارگزاران فرهنگي به دفاتر نمايندگي بعثه در استانها و مناطق خواهشمنديم در ارائه  پیشنهادهای مختلف در جهت بهره عمومي روحانيون همكاري فرماييد.

معاونت فرهنگي بعثه مقام معظم رهبری